หมู่บ้านแห่งนี้ตั้งขึ้นเมื่อประมาณ 100 ปีกว่า ห่างจากตัวอำเภอ ประมาณ 13 กิโลเมตร ที่ได้ชื่อตามลำเหมืองที่ขุดตัดผ่านจากลำน้ำแม่ทา ไปสู่ที่นา หมู่ที่ 4 บ้านหนองยางไคล และปลายทางคือหมู่ที่ 1 บ้านทาทุ่งหลวง อันมีฝายน้ำล้นอยู่ห่างไปทางทิศตะวันออกประมาณ 8 กิโลเมตร เรียกว่าฝายหนอง เมื่อขุดมาถึงตรงสันดินสูง ทำให้ต้องขุดลำเหมืองลึกกว่าที่อื่นๆ ขนาดที่ช้างลงไปเดินตามลำเหมืองเห็นแต่หลังช้าง ว่ากันอย่างนั้น แต่ที่หน้าสนใจมากก็คือโบราณสถานเก่าแก่ของหมู่บ้านนั้นก็คือ บ่อน้ำ แท่นอาบน้ำ และแท่งน้ำ เล่ากันว่า 3 สิ่งนี้เป็นของพระนางเจ้าจามเทวี ครั้งหนึ่งประมาณต้นรัชสมัยพระนางเจ้าจามเทวี ผู้ครองนครลำพูนกำลังก่อสร้างวัง หรือเรียกว่าคุ้มเจ้า ต้องการใช้ไม้เนื้อแข็ง เช่นไม้สัก อันเป็นสิ่งจำเป็นในการก่อสร้าง ดังนั้น พระนาง พร้อมด้วยข้าราชบริพารมุ่งหน้ามาทางทิศใต้ แต่ลำบากในการลำเลียง เพราะมีลำน้ำแม่ทาขวางกันอยู่ จำต้องทำตะลุมพุก (วงล้อทึบทำด้วยไม้กลม) ให้คนชักลาก โดยตัดไม้เป็นท่อนๆ ลำเลียงอย่างทุลักทุเลพอขึ้นสันดอนเต็มไปด้วยตอ ลำบากในการลำเลียงเป็นคำรบสอง ชาวบ้านเรียกว่า แสนตอ พอถึงบริเวณป่าตรงนี้เป็นที่ราบกว้างมีต้นไม้ปกคุ้มทั่วบริเวณ อากาศเย็นสบายดี จึงรับสั่งให้ข้าราชบริพารจัดตั้งที่ประทับ และโปรดให้ขุดบ่อน้ำ และสร้างที่เก็บน้ำ พร้อมที่สรงน้ำเพื่อชำระพระวรกาย อยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ไปประมาณ 50 เมตร ของบ่อน้ำและโปรดให้ขุดสระน้ำไว้ทางทิศตะวันออก อีก 1 แห่ง เพื่อให้ข้าราชบริพารได้ลงอาบ อันเป็นที่ตั้งของหมู่บ้านในขณะนี้ ปัจจุบันบ่อน้ำที่เรียกว่า บ่อน้ำเจ้าแม่จามเทวี กว้าง 3 เมตร ลึก 10 เมตร อยู่ทางทิศเหนือของวัดไปประมาณ 300 เมตร ทางเข้าบริเวณซอยข้างตลาดชุมชนบ้านเหมืองลึก (เข้าซอยหน้าโรงเรียนชุมชนเหมืองลึก
        ส่วนการเข้าอยู่อาศัย นายถา จินะกาศ เล่าให้ว่าราษฏรส่วนใหญ่ได้ย้ายมาจากบ้านสันตด มาครั้งแรกประมาณ 4 – 5 หลังคา มีพ่อหลวงหนานแก้ว แม่หลวงน้อย มาอยู่ก่อนแต่อยู่ได้ไม่นานก็ได้ย้ายไปอยู่ อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ต่อมามีพ่อหลวงหนานลูน แม่หลวงเหิน ชมพูกาศ, พ่อหลวงสม แม่หลวงก้อม จินะกาศ, พ่อหลวงนานเงิน, พ่อหลวงเพชร แม่หลวงตา จินะกาศ ต้นตระกุลคนยองที่เดินทางมาจากสิบสองปันนา ที่อพยพมาอยู่บ้านศรีเมืองยู้เวียงยอง ที่อำเภอเมือง ที่อำเภอเมืองลำพูน เดิมเป็นหมู่ที่ 1 ตำบลทากาศ ต่อมาเมื่อปี 2523 ได้แยกออกจากตำบลทากาศ เป็นตำบลทาทาทุ่งหลวง เป็นหมู่ที่ 2 ตำบลทาทุ่งหลวง